کد مطلب:158 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:299

احکام خوردنیها وآشامیدنیها
مسأله 2774 ـ گوشت پرندگانی كه دارای چنگال هستند و درنده می باشند حرام است مانند باز و عقاب و كركس و شاهین و امثال اینها و همچنین است بنابر احتیاط واجب انواع كلاغ و شب پره و طاووس. ولی گوشت پرندگانی مانند انواع كبوتر و كبك و تیهو و قطا و مرغ خانگی و انواع گنجك و امثال اینها حلال می باشد (بلبل و سار و چكاوك از اقسام گنجشك است)، امّا بنابر احتیاط واجب باید از خوردن گوشت پرستو و هدهد اجتناب كرد.

مسأله 2775 ـ معمولا پرندگان حلال گوشت از حرام گوشت به دو راه شناخته می شوند:

اوّل: اینكه هنگام پرواز، بال زدن آنها بیشتر باشد تا نگهداشتن بال، یعنی پرنده ای كه بال زدنش بیشتر باشد حلال است و پرنده ای كه بیشتر بال ها را در حال پرواز نگه می دارد حرام است.

دوّم: پرندگانی كه سنگدان یا چینه دان یا انگشت جدائی مانند شست انسان دارند حلال و پرندگانی كه اینها را ندارند حرام است.

مسأله 2776 ـ تخم پرندگان حلال، حلال و تخم پرندگان حرام، حرام است. و اگر مشتبه باشد تخمهائی كه دو طرف آن مساوی است حرام است و تخمهائی كه یك طرف آن باریك تر است حلال است.



[472]

مسأله 2777 ـ از حیوانات دریائی، فقط ماهی فلس دار حلال است و همچنین بعضی از اقسام ماهیان كه فقط در كنار گوشش فلس نمایان و ظاهر است حلال می باشد، ولی ماهی بی فلس حرام است، چنانچه سایر حیوانات آبی از قبیل نهنگ و خرچنگ و قورباغه و امثال اینها نیز حرام می باشند.

مسأله 2778 ـ تخم حیوانات دریایی حلال، حلال و تخم حیوانات دریایی حرام، حرام است.

مسأله 2779 ـ اگر چیزی را كه روح دارد از حیوان زنده جدا نمایند، مثلا دنبه یا مقداری گوشت از گوسفند زنده ببرند، نجس و حرام می باشد.

مسأله 2780 ـ بعضی از اجزاء حیوانات حلال گوشت حرام و بعضی بنابر احتیاط لازم حرام است و مجموع آنها پانزده چیز است:

1) خون، 2) فضله، 3) نری، 4) فرج، 5) بچه دان، 6) غدد كه آن را دشول می گویند، 7) تخم كه آن را دنبلان می گویند، 8) چیزی كه در مغز كله است و دارای شكل است و باندازه نصف نخود می باشد، 9) مغز حرام كه در میان تیره پشت است، 10) پی كه در دو طرف تیره پشت است، 11) زهره دان، 12) سپرز (طحال)، 13) بول دان (مثانه)، 14) عدسی و سیاهی چشم (مردمك) بنابر احتیاط لازم، 15) چیزی كه در میان سُم است و به آن ذات الاشاجع می گویند، بنابر احتیاط لازم حرمت این چیزها در حیوانات بزرگ است امّا در حیوانات كوچكی مانند گنجشك چنانچه بعضی از این امور قابل تشخیص یا جدا كردن نباشد خوردن آن اشكال ندارد.

مسأله 2781 ـ خوردن سرگین و آب دماغ حرام است و احتیاط واجب آن است كه از خوردن چیزهای خبیث دیگر كه طبیعت انسان از آن متنفر است اجتناب كنند، ولی اگر پاك باشد و مقداری از آن بطوری با چیز حلال مخلوط شود كه در نظر مردم مستهلك حساب شود، خوردن آن اشكال ندارد.

مسأله 2782 ـ خوردن خاك حرام است ولی خوردن كمی از تربت حضرت سید الشهداء (علیه السلام) برای شفا جایز است و بهتر است كه تربت را در مقداری آب حل نمایند تا مستهلك شود و بعد آن آب را بیاشامند و خوردن گلِ داغستان و گل ارمنی برای معالجه اگر علاج منحصر به خوردن اینها باشد اشكال ندارد.

مسأله 2783 ـ فرو بردن آب بینی و خلط سینه كه در فضای دهن نیامده باشد حرام نیست ولی اخلاط بینی و سینه كه در فضای دهن وارد شده احتیاط واجب ترك



[473]

فرو بردن آنست و فرو بردن غذایی كه موقع خلال كردن، از لای دندان بیرون می آید اگر طبیعت انسان از آن متنفر نباشد اشكال ندارد.

مسأله 2784 ـ خوردن چیزی كه موجب مرگ می شود یا برای انسان ضرر كلّی دارد حرام است.

مسأله 2785 ـ از چهار پایان اهلی، گوشت شتر و گاو و گوسفند حلال و گوشت اسب و قاطر و الاغ كراهت دارد. و از حیوانات بیابانی و وحشی، گوشت آهو و گوزن و گاو وحشی و قوچ و بز كوهی و گوره خر حلال است.

مسأله 2786 ـ حیوان اهلی حلال گوشت، از سه راه حرام گوشت می شود:

اوّل: اینكه جلاّل باشد، یعنی خوراك آن بر حسب عادت منحصر به مدفوع انسان باشد كه در اینصورت گوشت و شیر آن حرام و بنابر احتیاط واجب بول و مدفوع آن نجس می شود.

دوّم: اینكه انسان با حیوان چهار پا نزدیكی كند و عمل زشت انجام دهد.

در اینصورت گوشت و شیر آن بلكه بنابر احتیاط واجب نسل آن هم حرام می شود و نیز بول و مدفوع آن بنابر احتیاط نجس است.

سوّم: برّه و بزغاله و گوساله ای كه از شیر خوك بخورد تا نمو كند و استخوانش محكم شود گوشت و شیر و نسلش حرام می شود و بنابر احتیاط واجب بول و مدفوع آن نجس است ولی اگر از شیر انسان بخورند تا بزرگ شوند گوشت و شیرشان حرام نمی شود بلكه كراهت دارد.

مسأله 2787 ـ حیوان جلاّل را اگر بخواهند حلال شود باید استبراء كنند، یعنی تا مدّتی آن را از خوردن نجاست باز دارند و به آن غذای پاك بدهند به نحوی كه دیگر نگویند جلاّل است. و بنابر احتیاط واجب شتر را چهل روز و گاو را سی روز و بهتر است چهل روز، و گوسفند را ده روز و بهتر است چهارده روز و مرغابی را پنج روز و بهتر است هفت روز، و مرغ خانگی را سه روز و ماهی را یك شبانه روز استبراء كنند.

مسأله 2788 ـ حیوان چهارپائی را كه انسان با آن نزدیكی كرده اگر معمولا از گوشت و شیر آن استفاده می شود، مانند شتر و گاو و گوسفند باید آنرا بدون تأخیر بهر



[474]

نحو كه امكان دارد بكشند و گوشت آنرا بسوزانند، و كسیكه این عمل زشت «وطی» را انجام داده باید پول آنرا به صاحبش بدهد.

و اگر معمولا از آن استفاده سواری می شود مانند اسب و قاطر و الاغ باید آن را به شهر دیگر ببرند و در آنجا بفروش برسانند و كسی كه عمل «وطی» را انجام داده خسارت و قیمت آن را بپردازد، و اگر این حیوان بین حیوانات دیگر مخلوط و مشتبه شده باید بوسیله قرعه آن را معیّن كنند.

مسأله 2789 ـ گوشت و شیر حیوان نجس، مانند سگ و خوك، حرام است، و همچنین گوشت و شیر حیوانات درنده كه معمولا نیش و چنگال دارند مانند شیر و پلنگ و یوزپلنگ و گرگ و كفتار و شغال و روباه و گربه و همینطور حیواناتی كه مسخ شده اند مانند فیل و خرس و بوزینه و خرگوش حرام می باشند و خوردن حیوانات ریز و حشرات مانند موش و سوسمار و مار و مارمولك و عقرب و سوسك و زنبور و مور و مگس و پشه و انواع كرمها نیز حرام است.

مسأله 2790 ـ آشامیدن شراب، حرام و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر كسی آن را حلال بداند در صورتی كه ملتفت باشد كه لازمه حلال دانستن آن تكذیب خدا و پیغمبر می باشد كافر است. از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام)روایت شده است كه فرمودند: شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و كسی كه شراب می خورد، عقل خود را از دست می دهد و در آن موقع خدا را نمی شناسد و از هیچ گناهی باك ندارد و احترام هیچ كس را نگه نمی دارد و حق خویشان نزدیك را رعایت نمی كند و از زشتیهای آشكار رو نمی گرداند و روح ایمان و خدا شناسی از بدن او بیرون می رود و رو ح ناقص خبیثی كه از رحمت خدا دور است در او می ماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین، او را لعنت می كنند و تا چهل روز نماز او قبول نمی شود و روز قیامت روی او سیاه است و زبان از دهانش بیرون می آید و آب دهان او به سینه اش می ریزد و فریاد تشنگی او بلند است.

مسأله 2791 ـ نباید سر سفره ای كه در آن شراب می خورند (اگر انسان یكی از آنان حساب شود) نشست و چیز خوردن از آن سفره حرام است.

مسأله 2792 ـ بر هر مسلمان واجب است مسلمان دیگری را كه نزدیك است از گرسنگی یا تشنگی بمیرد، نان و آب داده و او را از مرگ نجات دهد.



[475]

چیزهایی كه موقع غذا خوردن مستحب است

مسأله 2793 ـ چند چیز در غذا خوردن مستحب است:

اوّل: هر دو دست را پیش از غذا بشوید. دوّم: بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشك كند. سوّم: میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن و بعد از همه دست بكشد. چهارم: در اول غذا بسم الله بگوید ولی اگر سر یك سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر كدام آنها گفتن بسم الله مستحب است. پنجم: با دست راست غذا بخورد. ششم: اگر چند نفر سر یك سفره نشسته اند هر كسی از غذای جلوی خودش بخورد. هفتم: لقمه را كوچك بردارد. هشتم: با عجله غذا نخورد و غذا خوردن را طول بدهد. نهم: غذا را خوب بجود. دهم: بعد از غذا خداوند عالم را حمد كند. یازدهم: بعد از غذا خلال نماید و باقیمانده غذا را از لای دندانها بیرون آورده و دهان را بشوید و مسواك كند. دوازدهم: از دور ریختن مواد غذائی خود داری كند ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه می ریزد برای پرندگان و حیوانات بگذارد. سیزدهم: در اول روز و اول شب غذا بخورد و در بین روز و در بین شب غذا نخورد. چهاردهم: بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد. پانزدهم: در اول غذا و آخر آن نمك بخورد. شانزدهم: میوه ها و سبزیجات را پیش از خوردن با آب بشوید. هفدهم: تا بتواند بر سر سفره میهمان داشته باشد. هیجدهم: هنگام غذا خوردن بنشیند و غذا بخورد.



چیزهایی كه در غذا خوردن مكروه است

مسأله 2794 ـ چند چیز در غذا خوردن مكروه است: اوّل: در حال سیری غذا خوردن. دوّم: پر خوردن و در خبر است كه خداوند عالم بیشتر از هر چیز از شكم پر بدش می آید. سوّم: نگاه كردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن. چهارم: خوردن غذای داغ. پنجم: فوت كردن چیزی كه می خورد یا می آشامد. ششم: بعد از گذاشتن نان در سفره، منتظر چیز دیگر شدن. هفتم: پاره كردن نان با كارد. هشتم: گذاشتن نان زیر ظرف غذا و هرگونه بی احترامی به آن. نهم: پاك كردن گوشتی كه به استخوان



[476]

چسبیده بطوری كه چیزی در آن نماند. دهم: دور انداختن میوه پیش از آن كه كاملا آن را بخورد.



مستحبات آب آشامیدن

مسأله 2795 ـ در آشامیدن آب چند چیز مستحب است: اوّل: آب را به طور مكیدن بیاشامد. دوّم: در روز ایستاده آب بخورد. سوّم: پیش از آشامیدن آب بسم الله و بعد از آن الحمد لله بگوید. چهارم: به سه نفس آب بیاشامد. پنجم: از روی میل آب بیاشامد. ششم: بعد از آشامیدن آب حضرت ابا عبدالله (علیه السلام) و اهل بیت ایشان را یاد كند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.



مكروهات آب آشامیدن

مسأله 2796 ـ زیاد آشامیدن آب و آشامیدن آن بعد از غذای چرب و در شب به حال ایستاده مكروه است و نیز آشامیدن آب با دست چپ و همچنین از جای شكسته ظرف و جایی كه دسته آن است مكروه می باشد.